99 dni rządu PiS w zestawieniu Nowoczesnej

Czarna Księga rządów PiS

Szanowni Państwo,

99 dni temu zaprzysiężony został Rząd Beaty Szydło. Nadeszła więc pora, żeby wy-stawiać oceny oparte o efekty pracy rządzących, a nie jedynie ich zapowiedzi. A trze-ba przyznać uczciwie, że pracowali ciężko, także nocami. Z krótkimi jedynie przerwa-mi na odbieranie nagród.

Pozwalamy sobie włączyć do podsumowania także aktywności innych przedstawicieli całego obozu rządzącego (Prezydenta RP, Klubu Parlamentarnego PiS, Przewodni-czącego tej partii i jej działaczy), głównie z tego powodu, że Prawo i Sprawiedliwość przedstawia zmianę realizowaną przez Rząd, jako element projektu politycznego, któ-ry uzyskał poparcie Polaków w 2015 roku, a nie jedynie efekt prac rządu.

Nie chcielibyśmy zajmować się oceną tego, co z obietnic wyborczych bądź planów przedstawionych w expose udało się zrealizować. Wymagałoby każdorazowo refleksji nie tylko na temat tego czy i w jakim zakresie obietnica została zrealizowana, ale tak-że nad tym, czy miała ona jakikolwiek sens, a wprowadzone rozwiązanie jest korzyst-ne dla Polski. Dużo bardziej przejrzysta wydała nam się ocena jedynie konsekwencji zarówno tych widocznych już dzisiaj, jak i takich, które odczujemy w nieodległej przy-szłości.

Przygotowaliśmy dla Państwa opracowanie prezentujące dane i fakty dotyczące ob-szarów, które są naszym zdaniem zasadnicze dla funkcjonowania państwa, czyli:

Prawo

Finanse publiczne

Kadry i instytucje

Sprawy zagraniczne i reputacja kraju

Zaufanie i klimat społeczny

Uzupełniliśmy je o rozdział dotyczący zagadnienia specyficznego, nie będącego za-sadniczym elementem oceny funkcjonowania państwa. Jednak ze względu na duże osiągnięcia rządzących w tym obszarze postanowiliśmy włączyć je do naszego opra-cowania. Chodzi mianowicie o kwestię komunikacji społecznej. Wiadomo było już wcześniej, że w obszarze marketingu politycznego Prawo i Sprawiedliwość posiada bardzo wysokie kompetencje. Jednak ostatnie 99 dni pokazało prawdziwe mistrzo-stwo w tej dziedzinie. Chcemy zatem oddać sprawiedliwość, a nie jedynie krytykować.

We wszystkich kwestiach staramy zwracać się uwagę na konsekwencje wykraczające poza perspektywę kilku miesięcy, a czasem nawet jednej kadencji. Nie robimy tego, aby manipulować nastrojami opinii publicznej. Czarną Księgą chcemy rozpocząć dys-kusję na temat tego, co trzeba będzie zrobić po odsunięciu PiS od władzy.

Nie chcę odbierać Państwu przyjemności z lektury, jednak nie mogę się oprzeć przed podzieleniem się moją pierwszą refleksją. Myślę, że można byłoby strawestować słyn-ne zdanie Winstona Churchilla: „Jeszcze nigdy w historii tak niewielu, w tak krótkim czasie, tak wiele nie zepsuło”.

Ryszard Petru

SPRAWIEDLIWOŚĆ

MUSI BYĆ PO NASZEJ STRONIE

Głównymi bolączkami wymiaru sprawiedliwości w Polsce są sprawność jego działania i zaufanie obywa-teli do jego instytucji. Potwierdzają to zarówno badania opinii, jak i opinie ekspertów.

Wydaje się, że w pierwszym okresie rządzenia Prawo i Sprawiedliwość postawiło przede wszystkim na szybkość działania. Wskazują na to takie przedsięwzięcia jak:

Szybkie zablokowanie możliwości działania Trybunału Konstytucyjnego.

Przyspieszenie procesu legislacyjnego.

Zmiany ustawowe dotyczące funkcjonowania samego wymiaru sprawiedliwości.

TRYBUNAŁ KONSTYTUCYJNY

W przeszłości Trybunał Konstytucyjny wielokrotnie wydawał orzeczenia uniemożliwiające lub co najmniej opóź-niające wprowadzanie zmian planowanych przez rząd. Ponieważ czekanie na wygaśnięcie mandatu kolejnych sędziów groziłoby opóźnianiem planowanych przez PiS zmian, a nowelizacja konstytucji osłabiająca ustrojowa pozycję TK byłaby czasochłonna, obóz rządzący podjął niezwykle sprawne działania mające doprowadzić do sparaliżowania prac Trybunału. Nie można tu jednak odebrać zasług poprzednikom. To przyjęta przez koalicję PO-PSL niekonstytucyjna nowelizacja ustawy o TK, umożliwiająca wybór dwóch sędziów TK „awansem”, stwo-rzyła okazję do zrealizowania scenariusza PiS.

	Kalendarium
	Sejm VII kadencji wybiera 3 sędziów TK na miejsce sędziów, którym kadencja wygasała 7 listopa-
8.10.2015	da, 2 na miejsce sędziów, którym kadencja kończy się 3 i 9. grudnia. Prezydent nie przyjmuje ślu-
	bowania sędziów, co uniemożliwia im orzekanie w składzie TK.
23.10.2015	PiS składa wniosek do TK o zbadanie z Konstytucją nowelizacji ustawy na podstawie której wybra-
	no sędziów.
10.11.2015	Nie czekając na orzeczenie PiS wycofuje swój wniosek do Trybunału.
	Sejm VIII kadencji uchwalił nowelizację ustawy o TK, która przewidywała m.in. powtórny wybór
19.11.2015	sędziów oraz wprowadzenie kadencyjności funkcji prezesa i wiceprezesa TK, a także wygaśnięcie
	kadencji pełniących w tym czasie te funkcje Andrzeja Rzeplińskiego i Stanisława Biernata. Zmiany
	te mogą zostać uznane za niekonstytucyjne, ponieważ oznaczają skrócenie kadencji sędziów.
20.11.2015	Opublikowanie noweli ustawy o TK w Dzienniku Ustaw.
25.11.2015	Sejm głosami posłów PiS i Kukiz’15 podjął pięć bezprecedensowych uchwał „w sprawie stwierdze-
	nia braku mocy prawnej” uchwał o wyborze pięciu sędziów TK przez Sejm poprzedniej kadencji.
26.11.2015	Sejm wprowadził poprawkę do art. 30 Regulaminu Sejmu, regulującego tryb składania wniosków w
	sprawie wyboru lub powołania przez Sejm osób na stanowiska państwowe.
	TK wydał jednogłośnie postanowienie o zabezpieczeniu wniosku grupy posłów PO wzywając Sejm
30.11.2015	do powstrzymania się od dokonywania czynności zmierzających do wyboru sędziów Trybunału
	Konstytucyjnego do czasu wydania ostatecznego orzeczenia o zgodności z Konstytucją ustawy z
	25 czerwca 2015. Sejm nie zastosował się do tego postanowienia.
2.12.2015	Sejm VIII kadencji podjął uchwały o wyborze Henryka Ciocha, Lecha Morawskiego, Mariusza Mu-
	szyńskiego, Piotra Pszczółkowskiego i Julii Przyłębskiej na sędziów TK. W trakcie posiedzenia
	Komisji Sprawiedliwości nie dopuszczono do zadania pytań kandydatom na sędziów.
3.12.2015	O godz. 0:15 Prezydent Duda odebrał ślubowanie od 4 z 5 sędziów wybranych przez Sejm kilka
	godzin wcześniej na sędziów TK
3.12.2015	Trybunał stwierdził, że prezydent powinien niezwłocznie przyjąć ślubowanie od trzech legalnie
	wybranych sędziów w dniu 8.10.2015r.
9.12.2015	TK wydał wyrok w sprawie noweli z 19.11.2015r., uznano m.in., że niekonstytucyjne są przepisy
	wyborze dwóch sędziów przez Sejm VII kadencji, a także o pozbawieniu funkcji obecnego prezesa
	i wiceprezesa TK.
15.12.2015	PiS wniósł do Sejmu projekt nowelizacji ustawy o TK.
16.12.2015	Publikacja w Dzienniku Ustaw wyroku TK z dnia 3.12.2015r.
17.12.2015	Klub Kukiz’15 złożył projekt ustawy o zmianie Konstytucji w artykułach dot. TK; zmiany te doprowa-
	dziłyby do odwołania wszystkich obecnych sędziów TK.
21.12.2015	W trakcie posiedzenia Komisji Ustawodawczej dochodzi do reasumpcji przegranego przez PiS
	głosowania w sprawie ogłoszenia przerwy w posiedzeniu do 7. stycznia
22.12.2015	Z pominięciem trzech czytań Sejm uchwala nowelizacje ustawy o TK autorstwa PiS (tzw. stawa
	naprawcza). Ustawa nie przewiduje vacatio legis
23.12.2015	min. Witold Waszczykowski występuje do Komisji Weneckiej z prośba o opinię dotycząca noweli-
	zacji ustawy o Trybunale Konstytucyjnym. Przekazuje Komisji nieaktualny już projekt ustawy
24.12.2015	Senat przyjmuje ustawę bez poprawek
28.12.2005	Prezydent Duda podpisuje ustawę i tego samego dnia jest ona publikowana w Dzienniku Ustaw
23.01.2016	PiS składa opozycji propozycja „kompromisu” (skrócenie kadencji, gwarancja większości dla kan-
	dydatów opozycji w kładzie Trybunału)
8-9.02.2016	Europejska Komisja na rzecz Demokracji przez Prawo (tzw. Komisja Wenecka) odbyła wizytę w
	Polsce, w jej trakcie przeprowadzili rozmowy z przedstawicielami wielu organów państwa, w tym
	Trybunału Konstytucyjnego, na temat istoty i znaczenia tej nowelizacji.
8-9.03.2016	TK zbada zgodność z Konstytucją noweli PIS z 22.12.2015r. o Trybunale Konstytucyjnym

W konsekwencji mamy dzisiaj sytuację, w której:

     Trzech sędziów wybranych zgodnie z prawem 8 października nie może rozpocząć orze-kania, ponieważ Prezydent nie odebrał od nich przysięgi.

     TK wskazał , że nie istnieją przesłanki prawne do stwierdzenia braku mocy prawnej wy-boru sędziów przez Sejm VII kadencji.

Dwóch sędziów wybranych przez poprzedni parlament,

Jednocześnie trzech sędziów wybranych ma miejsce prawidłowo powołanych

W konsekwencji TK jest w stanie obradować dzisiaj w składzie co najwyżej 12 osobo-wym.

Zgodnie z treścią nowelizacji ustawy o TK do orzeczenia o jej zgodności z konstytucją niezbędny jest pełen skład. Jednocześnie orzekanie o zgodności nowelizacji ustawy o TK z konstytucją na podstawie tej samej ustawy, prowadzi do klinczu prawnego (jeżeli ustawa byłaby niezgodna z konstytucją, to orzeczenie wydane na jej podstawie mogłoby być nieważne).

TK, zgodnie z konstytucją, zamierza wydać orzeczenie w sprawie zgodności z ustawą zasadniczą „ustawy naprawczej” bezpośrednio na podstawie konstytucji.

Jeżeli Trybunał wyda orzeczenie w sprawie ustawy bezpośrednio na podstawie konsty-tucji, wyrok ten prawdopodobnie nie zostanie uznany przez większość parlamentarną i nie opublikowany w Dzienniku Ustaw.

W takim przypadku wszystkie kolejne orzeczenia TK mogą również być przez większość uznane niezgodne z prawem i niewykonywane.

Działania te były połączone z podważaniem wiarygodności i osłabianiem zaufania do TK. 

Trybunał Konstytucyjny został w ten sposób praktycznie sparaliżowany.

Sytuacja ta wywołała protesty autorytetów i środowisk prawniczych :

Dopuszczenie ponowienia kadencji przez sędziego TK to z kolei pomysł diabelski, bo to droga do uzależnienia sędziów. W państwach demokratycznych mocno zwraca się uwagę na ten aspekt. Albo idzie się na całego i mianuje sędziów doż ywotnio - co jest moim zdaniem niebez-pieczne - albo powołuje ich na jedną kadencję. W tym względzie nasze dotychczasowe prawo było bardzo dobre.

prof. Andrzej Zoll

Czwartkowy wyrok TK wyra źnie mówi, że obecny Sejm nie posiadał podstawy prawnej do wy-boru jakichkolwiek sędziów TK, ponieważ w Trybunale nie było wakatów (…). Orzeczenie TK jest powszechnie obowiązujące i jest ostateczne (...). Obowiązkiem Prezydenta jest natych-miastowe odebranie ślubowania od tych sędziów.

dr Ryszard Piotrowski

To wszystko jest groteskowe i kompletnie niekonstytucyjne. Jest to najlepsza metoda na rozmontowanie autorytetu i mocy TK. To jest bardzo smutne" (o nowelizacji ustawy o TK autorstwa PiS).

prof. Marek Chmaj

Z punktu widzenia prawa te uchwały są bezskuteczne. Poprzedni Sejm wybrał tych sędziów. Wybór dwóch jest dyskusyjny. Natomiast nie ma najmniejszej wątpliwości, że trzech sędziów z pięciu wybranych jest sędziami Trybunału. Sejm nie mo że tego unieważnić. (o uchwałach Sejmu z listopada stwierdzają-cych nieważność wyboru sędziów TK z czerwca).

prof. Jerzy Stępień

Obowiązek są dzenia większości spraw w pełnym składzie sparaliżuje działanie Trybunału. W mojej oce-nie jego praca wydłuży się nawet pięciokrotnie, bo obecnie jednocześnie mogą działać trzy składy, które zajmują się różnymi sprawami. Takie rozwiązanie jest uznawane za nieadekwatne dla sądów konstytu-cyjnych i międzynarodowych. W Trybunale Sprawiedliwości UE większość orzeczeń jest wydawana w składzie pięcioosobowym i trzyosobowym, skład pełny zdarza się zupełnie sporadycznie.

prof. Marek Safjan

Myślę, że pan prezydent powinien zastosować się do regulacji prawnej i niezwłocznie przyjąć ślubowanie od trójki sędziów właściwie wybranych (...). Jest to niewątpliwie ważne orzeczenie, w którym TK odniósł się do kwestii, która od dłuższego czasu dezorganizuje pracę samego Trybunału.

prof. Ryszard Balicki

Konstytucyjność przepisów, na podstawie których ten wybór został dokonany przez poprzedni Sejm, stwierdzono wyrokiem TK i nie ma żadnych podstaw do tego, by kwestionować prawidłowość tego wybo-ru. Prezydent w związku z tym ma obowiązek - od dawna już - dokonać zaprzysiężenia i z każdym dniem popada w coraz większą zwłokę w wykonaniu tego obowiązku. To w poważny sposób konstytucję łamie.

prof. Tomasz Pietrzykowski

W projekcie zawartych jest kilka elementów, które w wyraźny sposób odbiegają od przepisów konstytucji. Inne z kolei nawet jeśli nie odbiegają literalnie, to uniemożliwiają wykonywanie zadań, które stawia się przed Trybunałem. Są to błędy typowo legislacyjne i widać, że projekt był pisany na kolanie.

dr Jacek Zaleśny

Wydaje si ę, że przepis konstytucji należy interpretować w ten sposób, że w tym przypadku większość nie może być inna niż zwykła, czyli nie może być ani wyższa, ani niższa.

dr Zbigniew Gromek

W projekcie zmian w ustawie o TK są zapisy mogące budzić kontrowersje, co do ich zgodności z konsty-tucją"

dr Maciej Serowaniec

Nowelizacja ustawy spowoduje dysfunkcję Trybunału. Uniemożliwi mu skuteczne działanie

prof. Jerzy Ciapała

[Wyrażamy] głębokie zaniepokojenie z powodu podejmowanych w parlamencie i przez Prezydenta dzia-łań, które (…) godzą w niezależność Trybunału Konstytucyjnego i niezawisłość sędziów, naruszając tym samym podstawy demokratycznego państwa prawa”. (...) sądownictwo konstytucyjne jest „trwałym i nie-zbędnym elementem standardu ustrojowego państw współczesnej, demokratycznej Europy”, a „wszelkie działania osłabiające Trybunał Konstytucyjny i podważające jego autorytet stanowią naruszenie nie tylko porządku konstytucyjnego RP, ale także europejskich wartości demokratycznych.

Uchwała UW ws. TK Rada Wydziału Prawa i Administracji

Podpisana przez Pana Prezydenta ustawa z dnia 19 listopada 2015 r. o zmianie ustawy o Trybunale Konstytucyjnym nie daje się pogodzić z zasadą demokratycznego państwa prawnego, naruszając wymo-gi nieusuwalności sędziów, legalizmu i niedziałania prawa wstecz". Jak dodano „podważa zaufanie do Trybunału Konstytucyjnego, pozbawiając Państwo Polskie podstawowej instytucji ochrony praw funda-mentalnych". „(...) Uchwały te są pozbawione wszelkiej mocy prawnej i pogłębiają kryzys konstytucyjny Państwa". W uchwale zaapelowano o „niezwłoczne podjęcie działań, które nie dopuszczą do trwałego zachwiania równowagi między władzą sądowniczą a władzami ustawodawczą i wykonawczą”.

Uchwała UJ ws. TK

Działania większości parlamentarnej wywołały wreszcie protesty organizowane przez Komitet Obro-

ny Demokracji, gromadzące dziesiątki tysięcy osób.

PRZYSPIESZENIE PROCESU LEGISLACYJNEGO

Należy dostrzec bardzo wyraźne przyspieszenie procesu tworzenia prawa. Zostało ono osiągnięte poprzez:

Mobilizację organów władzy (bardzo szybkie procedowanie, pracę w nocy).

Unikanie procesu konsultacji.

W tej kwestii PiS do perfekcji doprowadził stosowaną wcześniej praktykę, gdy przedłożenia de facto rządowe są wnoszone jako projekty poselskie.

Brak Oceny Skutków Regulacji do wielu projektów ustaw

Ignorowanie opinii opozycji i gremiów opiniujących takich jak SN, RPO, KRS.

W efekcie wiele z przyjętych ustaw jest wadliwych, co dostrzegają nawet sami ich autorzy, składa-jąc kolejne autopoprawki lub nowelizując ustawy właśnie przyjęte.

	Czas trwania
Data	procesu legisla-
złożenia	cyjnego	Ustawa
2015-11-15	16 dni	Ustawa z dnia 19 listopada 2015 r. o zmianie ustawy o działach
		administracji rządowej oraz niektórych innych ustaw.
2015-11-13	7 dni	Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o Trybunale Konstytu-
		cyjnym.
2015-11-18	11 dni	Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodo-
		wym od osób fizycznych.
2015-11-26	5 dni	Poselski projekt ustawy o Instytucie Zachodnim im. Zygmunta
		Wojciechowskiego.
2015-12-01	30 dni	Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy - Prawo o ruchu dro-
		gowym oraz niektórych innych ustaw.
2015-12-01	30 dni	Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o kształtowaniu ustro-
		ju rolnego.
2015-12-03	15 dni	Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o finansach publicz-
		nych.
2015-12-04	27 dni	Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o zmianie ustawy o
		świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków
		publicznych oraz niektórych innych ustaw.
2015-12-01	36 dni	Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o ochronie praw loka-
		torów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cy-
		wilnego.
2015-12-03	59 dni	Poselski projekt ustawy o podatku od niektórych instytucji finan-
		sowych.
2015-12-03	22 dni	Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o administracji podat-
		kowej.
2015-12-07	47 dni	Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o kierujących pojaz-
		dami.
		Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o zmianie ustawy o
2015-12-09	14 dni	udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale
		społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziały-
		wania na środowisko oraz niektórych innych ustaw.
2015-12-07	24 dni	Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy - Prawo wodne.

2015-12-09	29 dni	Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o systemie oświaty
		oraz niektórych innych ustaw.
2015-12-14	17 dni	Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o działach administracji
		rządowej oraz niektórych innych ustaw.
2015-12-15	23 dni	Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o służbie cywilnej oraz
		niektórych innych ustaw.
2015-12-14	17 dni	Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o efektywności energe-
		tycznej.
2015-12-15	27 dni	Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o ubezpieczeniu społecz-
		nym rolników oraz niektórych innych ustaw.
2015-12-15	13 dni	Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o Trybunale Konstytucyj-
		nym.
2015-12-16	15 dni	Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o odnawialnych źródłach
		energii.
2015-12-18	10 dni	Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o funkcjonowaniu górnic-
		twa węgla kamiennego.
2015-12-18	10 dni	Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o zmianie ustawy o podat-
		ku dochodowym od osób fizycznych (nowelizacja zmiany przyjętej 3
		tygodnie wcześniej).
2015-12-23	40 dni	Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o Policji oraz niektórych
		innych ustaw.
2015-12-28	10 dni	Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o radiofonii i telewizji.

Jednocześnie przyjęte zostały ustawy, których konsekwencje gospodarcze i społeczne będą negatywne i często odmienne od deklarowanych. Można wśród nich wymienić przykładowo:

Zmniejszenie liczby 3-latków w przedszkolach w konsekwencji przejęcia nowelizacji ustawy o systemie oświaty (powrót 6-latków do przedszkoli).

Wzrost opłat bankowych w konsekwencji wprowadzenia podatku od niektórych instytucji finansowych.

Nie objęcie programem 500+ niezamożnych rodzin poniżej minimum socjalnego z 1

dzieckiem, niesprawiedliwość rozwiązania w którym różnica kilkunastu złotych w skali roku, oznacza niższe dochody rodziny o 6000 zł rocznie, czyli brak zasady złotówka za złotówkę. Jednocześnie nawet bardzo bogaci z dwójką dzieci dodatek dostaną. Co jed-nak najważniejsze program będzie nieskuteczny - jak wskazują doświadczenia zagra-niczne przyniesie dużo słabsze efekty demograficzne niż zakłada Rząd.

USTAWA O PROKURATURZE I USTAWA O POLICJI

Przyjęte przez parlament Prawo o prokuraturze wprowadza rozwiązanie, w którym Minister Sprawiedliwości jest jednocześnie Prokuratorem Generalnym z możliwością bardzo silnego wpływu na poszczególne postępo-wania prokuratorskie. Ustawa ta:

     Ogranicza niezależność prokuratorów

Znosi kadencyjności prokuratorów funkcyjnych, odstępuje od obligatoryjnego przeprowadzania konkur-sów na wolne stanowiska prokuratorskie i daje możliwość powoływania na wyższe stanowiska prokura-torskie niezależnie od stażu pracy i doświadczenia zawodowego.

    Umożliwia ministrowi bezpośredni nadzór nad pracami

Dotychczas polecenie PG wydane podporządkowanemu prokuratorowi musiało być wydane na piśmie, a podwładny mógł od niego odstąpić i przekazać sprawę przełożonemu (na jego odpowiedzialność). Zmia-na znosi te regulacje - polecenia mogą być ustne i są niepodważalne.

Osłabi ochronę tajemnicy śledztwa i ułatwi propagandowe wykorzystywanie postępowań

Przełożony i prokurator generalny będzie mógł pokazać akta sprawy „innym osobom”, w tym także me-diom.

Wprowadza uznaniowe zasady awansów i odsuwania od spraw

Zniesiony jest wymóg stażu pracy i konkursu przy awansach – wystarczy wniosek Prokuratora General-nego. Nowo obsadzone prokuratury regionalne będą mogły weryfikować prokuratorów – czyli kierować ich do rejonów i okręgów lub wysyłać do Prokuratury Krajowej zajmującej się najpoważniejszymi sprawa-mi. Oznacza to, że będzie można z jednej strony uznaniowo nagradzać lojalnych prokuratorów i skutecz-nie blokować prace prokuratorów badających sprawy niewygodne dla władzy.

 Ustawa ta stanowi szczególne zagrożenie w połączeniu z przyjętą również w styczniu nowelizacją ustawy o policji, która miała być wykonaniem wyroku Trybunału Konstytucyjnego z lipca 2014.

Zgodnie z treścią noweli, kontrola operacyjna ma polegać na:

podsłuchu

podglądzie osób w pomieszczeniach, środkach transportu lub miejscach innych niż publiczne

kontroli korespondencji (w tym elektronicznej)

kontroli przesyłek

uzyskiwaniu danych z informatycznych nośników danych, telekomunikacyjnych urządzeń końcowych, sys-temów informatycznych i teleinformatycznych.

Wprowadzono zasadę, że właściwy sąd okręgowy miałby prawo do kontroli post factum pozyskiwania przez służ-by danych telekomunikacyjnych, pocztowych i internetowych. Uprawnione organy raz na pół roku będą przekazy-wały do sądu sprawozdania statystyczne. Sąd mógłby zapoznać się z materiałami uzasadniającymi udostępnia-nie danych. Minister Sprawiedliwości ma co rok przedstawiać Sejmowi i Senatowi informację o przetwarzaniu da-nych i wynikach prowadzonych kontroli. Ustawa w obecnym kształcie uderza także w tajemnicę adwokacką.

Wbrew postulatowi TK, w noweli utrzymano ustawowy 12 miesięczny okres przechowywania bilingów. Posłowie PiS uzasadniają to potrzebą pracy przy poważnych przestępstwach szpiegowskich, terrorystycznych czy gang-sterskich. Dane, które w ocenie prokuratury nie będą miały znaczenia dla postępowania karnego, będą podlegać zniszczeniu.

Mamy do czynienia z osłabianiem instytucji stojących na straży praworządności i praw obywatelskich. Poza Trybunałem Konstytucyjnym dotyczy to także Rzecznika Praw Obywatelskich (obniżanie budżetu). Jednocześnie państwo uzyskuje silne instrumenty kontroli obywateli bez należytego nadzoru niezawi-słych sądów. Trudno nie nazwać tego inaczej niż dryfowanie w kierunku miękkiego autorytaryzmu, co wyłącza Polskę z obszaru liberalnych demokracji.

JAK NIE WIADOMO O CO CHODZI, TO

CHODZI O PIENIĄDZE

W ciągu pierwszych miesięcy prac nowego rządu zostały przyjęte, bądź złożone projekty ustaw, które przewidują świadczenia dla obywateli, bez wskazania odpowiednich źródeł finan-sowania, szczególnie w kolejnych latach.

Data wej-	Tytuł	Skutek dla	Uwagi
ścia w ży-		finansów
cie / projekt		publicz-
		nych
		(mln zł)
2016-01-01	Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodo-		zwiększenie wy-
			datków, bez kwoty
	wym od osób fizycznych.
2016-01-01	Poselski projekt ustawy o Instytucie Zachodnim im. Zygmunta	-4.50
	Wojciechowskiego.
projekt	Przedstawiony przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej pro-	-15 580.00
	jekt ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób
	fizycznych.
projekt	Przedstawiony przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej pro-	-10 000.00	rosnące koszty w
			kolejnych latach
	jekt ustawy o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Fundu-
	szu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw.
projekt	Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o ofercie publicznej i		zwiększenie, bez
			kwoty
	warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorgani-
	zowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych oraz
	niektórych innych ustaw.
2016-01-06	Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o ochronie praw loka-		zwiększenie, bez
	torów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywil-		kwoty
	nego.
2016-02-01	Poselski projekt ustawy o podatku od niektórych instytucji finan-	4 400.00
	sowych.
projekt	Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o Rzeczniku Praw		wpływa dodatni,
			bez kwoty
	Obywatelskich oraz niektórych innych ustaw.
projekt	Poselski projekt ustawy o jednorazowym dodatku pieniężnym dla	-1 400.00
	niektórych emerytów, rencistów i osób pobierających świadcze-
	nia przedemerytalne, zasiłki przedemerytalne, emerytury pomo-
	stowe albo nauczycielskie świadczenia kompensacyjne
	w 2016 r.
2016-01-15	Poselski projekt ustawy o Zintegrowanym Systemie Kwalifikacji.	3.30
2016-01-23	Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o służbie cywilnej oraz		brak danych
	niektórych innych ustaw.
projekt	Rządowy projekt ustawy o ponownym wykorzystywaniu informa-	4.00
	cji sektora publicznego.
projekt	Poselski projekt ustawy - Prawo o prokuraturze.		wpływa dodatni,
			bez kwoty
projekt	Rządowy projekt ustawy o przeciwdziałaniu zagrożeniom prze-	1.50
	stępczością na tle seksualnym.
projekt	Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks postępowa-	150.00
	nia karnego oraz niektórych innych ustaw.
projekt	Rządowy projekt ustawy o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym,	-0.20
	systemie gwarantowania depozytów oraz przymusowej restruk-
	turyzacji.
2016-04-01	Rządowy projekt ustawy o pomocy państwa w wychowywaniu	-22 000.00	dwukrotnie więk-
			sze koszty w ko-
	dzieci.		lejnych latach

projekt	Rządowy projekt ustawy o bezpieczeństwie obrotu prekur-	-0.40
	sorami materiałów wybuchowych.
projekt	Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy - Prawo łowieckie.	-55.00
projekt	Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o systemie identyfi-	0,20
	kacji i rejestracji zwierząt.
		2 000.00	szacunek - brak
projekt	Podatek od marketów.		ostatecznego pro-
			jektu

Trudno nie dostrzegać próby „kupienia” pokoju społecznego kosztem pogorszenia sytuacji obywateli w krótszej i dalszej perspektywie (zwiększenie wydatków na zakupy detaliczne, zwiększenie cen usług banko-wych, podnoszenie podatków, zwiększenie kosztów obsługi długu publicznego). W niektórych przypadkach konsekwencje widać już dzisiaj, jak w przypadku wzrostu cen usług bankowych. Jednak wiele z nich pojawi się w czasie, gdy obywatelom trudno je będzie wiązać z konkretnym posunięciem rządzących. Świadczy to o cynizmie i nieodpowiedzialności polityków rządzących dziś Polską.

KADRY DECYDUJĄ O WSZYSTKIM

Kolejne rządy po przejęciu władzy, poza kierownictwem urzędów, obsadzają osobami z nomi-nacji politycznej także władze spółek skarbu państwa oraz stanowiska w służbie cywilnej. Praktyka ta w przypadku Prawa i Sprawiedliwości została doprowadzona do skrajności. Nastą-piła bardzo szybka wymiana zarządów Spółek Skarbu Państwa

Wśród politycznych nominacji do władz SSP można wymienić takie osoby jak:

Krzysztof Skóra – prezes KGHM

Uznawany za protegowanego wiceprezesa PiS Adama Lipińskiego. Jego wcześniejsze do-świadczenia to funkcja skarbnika maleńkiej gminy Ruja i stanowisko wiceszefa lubińskich wo-dociągów. PiS również jego delegowało do szefowania miedziowemu gigantowi w latach 2006-2008.

Wojciech Jasiński – prezes ORLEN

Pracował w oddziale NBP oraz w Spółdzielni Transportu Wiejskiego. W latach 1992-1994 pra-cował w Najwyższej Izbie Kontroli, gdy jej prezesem był Lech Kaczyński. Od 1997 do 2000 r., był członkiem zarządu, a następnie prezesem warszawskiej spółki Srebrna, której właścicie-lem jest Instytut im. Lecha Kaczyńskiego, w którego radzie zasiada prezes PiS. Następnie był podsekretarzem stanu w resorcie sprawiedliwości (2000-2001). W rządach Kazimierza Marcin-kiewicza i Jarosława Kaczyńskiego był Ministrem Skarbu Państwa (2006-2007). Podkreśla, że jest dumny z tego, iż jako szef resortu skarbu państwa był nazywany "hamulcowym prywatyza-cji" przez tych, którzy – jak dodaje - "chcieli zarobić na prywatyzacji".

Marcin Mastalerek – Dyrektor ds. komunikacji korporacyjnej w PKN Orlen.

Były poseł i rzecznik PiS.

Paweł Kurtyka – szef rady nadzorczej Agencji Mienia Wojskowego

25-latek, bez doświadczenia, z karierą w organizacji studenckiej. Znajomość z Antonim Macie-rewiczem zaważyła na jego karierze. W 2011 roku brał udział w amerykańskim wyjeździe An-toniego Macierewicza i Anny Fotygi w sprawie Smoleńska.

Adam Rogacki – członek Rady Nadzorczej spółki PL.2012+

Rogacki, który ma 40 lat, jest prawnikiem. Do Sejmu dostał się w 2005 roku, ; wcześniej miał kancelarię brokerską. Zamieszany w „aferę madrycką”, po której został usunięty z PiS.

Robert Pietryszyn – wiceprezes PZU

O Pietryszynie było głośno w 2014 roku, kiedy do prokuratury trafiło zawiadomienie dotyczące nietypowych zachowań na kontach Adama Hofmana, ówczesnego rzecznika PiS. Okazało się, że otrzymywał on wielokrotne pożyczki od Pietryszyna na kwotę łączną równą 70 tys. zł. Pie-tryszyn miał nawet pełnomocnictwo do kont bankowych Hofmana i jego biura. Jednak prokura-tura odmówiła wszczęcia śledztwa w tej sprawie.

Łukasz Kroplewski – Wiceprezes PGNiG

Szef zachodniopomorskich struktur Solidarnej Polski.

Jan Maria Tomaszewski – doradca zarządu TVP

Kuzyn prezesa PiS, Jarosława Kaczyńskiego. Plastyk z wykształcenia, w swojej karierze zaj-mował już wiele stanowisk w państwowych spółkach, m.in. w miejskich wodociągach i Orlenie. Pracował też w telewizji publicznej. Gdy prezesem TVP został Andrzej Urbański dostał posadę w dziale kadr TVP. Po jego zawieszeniu poszedł na zwolnienie lekarskie. Pracował też w Aka-demii Telewizyjnej.

USTAWA O SŁUŻBIE CYWILNEJ

Zgodnie z zapisami ustawy wyższe stanowiska w Służbie Cywilnej będą teraz obsadzane w drodze powołania, a nie konkursu. Stosunki pracy z osobami zajmującymi obecnie takie stano-wiska wygasną po 30 dniach, chyba że zostaną im zaproponowane nowe warunki.

Niezwłocznie rozpoczęły się także wymiany na wysokich stanowiskach w administracji publicz-nej (nie tylko tych objętych ustawą o służbie cywilnej). Poza osobami zajmującymi stanowiska

polityczne (np. wojewodów) proces dotknął		przykładowo także:
Instytucja	Odwołany	Powołany
	W ciągu trzech miesięcy	W komisjach konkursowych do powołania nowych ku-
		ratorów zasiądą przedstawiciele związków zawodo-
	mają być odwołani wszyscy
		wych i MEN. Ale to minister po zapoznaniu się z praca-
	wojewódzcy kuratorzy	mi komisji powoła nowego kuratora. Szefowa MEN po
	oświaty, a nowych - po
		nowelizacji prawa może powoływać i odwoływać rów-
Kuratoria	konkursach - wybierze sze-
		nież wicekuratorów.
	fowa MEN. Z pracą poże-	Choć Związek Nauczycielstwa Polskiego apelował, by
	gnali się już urzędnicy m.in.
		kuratorów nie wybierać "politycznie", to wśród kandy-
	w Kielcach, Olsztynie i	datów na zwolnione stanowiska dominują nie bezpar-
	Szczecinie.
		tyjni fachowcy, lecz głównie osoby związane z PiS.
Dyrektor general-		Konrad Tomaszewski jest kuzynem Jana Marii Toma-
		szewskiego, ciotecznego brata Jarosława Kaczyńskie-
ny w spółce Lasy
		go, a Jan Maria to najbliższy obok Marty Kaczyńskiej
Państwowe
		krewny prezesa PiS.
Pełniący obowiąz-		Wiesław Kamiński – wujek prezydenta Andrzeja Dudy.
ki prezydenta Ra-
domska
Szef Okręgowej		Tomasz Waszczykowski, brat ministra Witolda Wasz-
Izby Skarbowej w		czykowskiego.
Łodzi

Wymiana kadr jest dokonywana tak pospiesznie, że dochodzi do odwoływania osób zaraz po nominacji.

Zbigniew Maj – Komendant Główny Policji

podał się do dymisji zaledwie po kilku tygodniach od objęcia funkcji Komendanta Głównego Policji. Oskarża się go o korupcję. Miał on rzekomo przyjąć łapówkę w postaci pięciu butelek wódki oraz nie rozliczyć się z 10 tys. zł przeznaczonych na zakup okien.

Cezary Popławski – wiceszef policji.

Nadinspektor Cezary Popławski, wiceszef policji, rozpoczynał służbę w ZOMO. Został zdymi-sjonowany.

Bogusław Kowalski – Prezes PKP.

Marcin Meller poinformował, że to właśnie Kowalski był osobą, która rozpracowywała go, kiedy działał w NZS. Kowalski miał być zarejestrowany jako TW pod pseudonimami "Mieczysław"

i "Przemek".

Bogusław Witkowski – dwutygodniowy Prezes Agencji Rynku Rolnego we Wrocławiu.

Decyzja o jego nominacji mocno zaskoczyła dolnośląskich działaczy PiS. Zupełnie inna osoba została zaakceptowana przez kierownictwo partii. Ktoś wykorzystał zamieszanie związane z obsadą nowych stanowisk i podsunął nazwisko Witkowskiego.

Mariusz Antoni Kamiński – jednodniowy prezes Polskiego Holdingu Obronnego.

Były poseł PiS, znany z „afery Madryckiej”.

Taka skala upolitycznienia, nepotyzmu i przedkładania wierności politycznej nad profe-sjonalizm doprowadzić musi do pogorszenia jakości funkcjonowania zarówno admini-stracji, jak i Spółek Skarbu Państwa. Jednocześnie podważa ona zaufanie obywateli do instytucji publicznych i utrwala przekonanie o powszechnym kumoterstwie.

...ALE TELEWIZJA TEŻ JEST WAŻNA

Specyficznym przypadkiem spółek skarbu państwa są media publiczne - TVP SA oraz PR SA. Zgodnie z opublikowaną 8.01.2016 r. nowelizacją ustawy o radiofonii i telewizji wygasły mandaty dotychczasowych członków zarządów i rad nadzorczych TVP oraz Polskiego Radia, a ich nowe organy zostały powołane przez ministra skarbu państwa, "do czasu wpro-wadzenia nowej organizacji mediów narodowych".

Jak stanowi uzasadnienie ustawy zmiana "wiąże się z wyeliminowaniem udziału Krajowej Ra-dy Radiofonii i Telewizji, jako organu regulacji rynku mediów elektronicznych, w kreowaniu składów zarządów i rad nadzorczych działających na tym rynku spółek Skarbu Państwa. Do czasu wprowadzenia nowej organizacji mediów narodowych winna to być bowiem domena ministra właściwego do spraw Skarbu Państwa, który ponosi odpowiedzialność przed Sej-mem".

W konsekwencji 8. stycznia powołane zostały nowe zarządy obu spółek, w których osoby o wyraźnej afiliacji politycznej odgrywają istotną rolę:

Prezesem Zarządu TVP SA został Jacek Kurski - działacz polityczny i lider Solidarnej Polski, Poseł i Europoseł, spin doktor PiS.

Członkiem Zarządu Polskiego Radia został Marcin Palade - związany z Ruchem Narodo-wym, publicysta skrajnie prawicowej i proputinowskiej „Gazety Warszawskiej.

Jednocześnie w TVP, w pierwszych dniach po zmianie władz, przeprowadzona została czyst-ka, która dotknęła dziennikarzy zajmujących się informacją i publicystyką:

Maciej Czajkowski      sekretarz redakcji „Wiadomości”

Piotr Kraśko                  wieloletni prezenter Wiadomości, pracował w TVP ponad 25 lat

Beata Tadla                    prezenterka „Wiadomości” od 2012r.

Karolina Lewicka        dziennikarka TVP Info

Bogdan Ulka                 wydawca „Wiadomości” w TVP1, pracował w TVP 24 lata

Joanna Osińska           prowadziła programy w TVP od 23 lat

Hanna Lis                       prowadząca „Panoramę” przez 4 lata; zwolniona z powodu „innej kon-

cepcji programu”

Elżbieta Byszewska reporter „Wiadomości”

Jacek Tacik                    reporter „Wiadomości”

Grzegorz Sajór            wydawca „Wiadomości”

Piotr Jaźwiński            wydawca „Wiadomości”

Na ich miejsce zatrudnione zostały osoby, które przeszły z mediów prawicowych, bądź praco-wały w TVP w czasie w rządów PiS 2005-2007.

Marzena Paczuska nowy kierownik „Wiadomości”, miała tę funkcję za rządów PiS w latach 2005-2007

Michał Rachoń             dziennikarz TV Republika został szefem publicystyki TVP INFO

Klaudiusz Pobudzin przez kilka lat pracujący w Telewizji Trwam jako reporter i prowadzący program publicystyczny „Polski punkt widzenia”.

Podobne zmiany miały miejsce w Polskim Radiu.

Proces zwolnień trwa i na dzień zamknięcia tego opracowania wskazać można ok. 60 przy-padków zwolnień w mediach publicznych wynikających z powodów politycznych (na bieżąco informacje takie udostępnia Stowarzyszenie Dziennikarzy RP (dzinnikarze.org.pl).

O charakterze zmiany mediów publicznych w „media narodowe” przykładowo może świadczyć dobór gości do programu TVP „‘Dziś wieczorem” (TVP INFO, program prowadzony przez dziennikarzy „Wiadomości” bezpośrednio po ich zakończeniu na antenie TVP Info)

Data	Goście	Afiliacja
11.01	Mariusz Witczak, Beata Mazurek	PO, PIS
12.01	Krzysztof Szczerski	Kancelaria Prezydenta RP
13.01	Piotr Wawrzyk, Olgierd Annusewicz	-
14.01	Borys Budka, Jacek Sasin	PO, PIS
15.01	Anna Maria Anders	Kandydatka PiS w wyborach do Senatu
16.01	Mateusz Morawiecki	Rząd
17.01	Rafał Trzaskowski	PO
18.01	Jan Maria Jackowski, Andrzej Halicki	PiS, PO
19.01	Krzysztof Szczerski	Kancelaria Prezydenta RP
21.01	Leszek Miller	SLD
22.01	Prof. Włodzimierz Marciniak	-
23.01	Marian Kowalski	Ruch Narodowy
24.01	Małgorzata Kidawa - Błońska	PO
25.01	Piotr Wawrzyk	-
26.01	Grzegorz Schetyna	PO
27.01	Lech Obara	-
28.01	Prof. Witold Modzelewski	-
29.01	Piotr Wawrzyk, Jerzy Haszczyński	-
30.01	Witold Waszczykowski	PiS
31.01	Adam Szejnfeld, Zbigniew Kuźmiuk	PO, PiS
1.02	Henryk Kowalczyk	PiS
2.02	Andrzej Duda	Prezydent RP
3.02	Małgorzata Gosiewska, Mariusz Witczak	PiS, PO
4.02	Ewa Kochanowska, Grzegorz Januszko	Rodziny smoleńskie

5.02	Maciej Łopiński	Kancelaria Prezydenta RP
6.02	Jan Maria Jackowski, Katarzyna Lubnau-	PiS, .Nowoczesna
	er
7.02	Julia Pitera, Wojciech Skurkiewicz	PO, PiS
8.02	Witold Waszczykowski	PiS
9.02	Małgorzata Sadurska	Kancelaria Prezydenta RP
10.02	Ewa Kopacz	PO
11.02	Antoni Macierewicz	PiS/Rząd
12.02	Elżbieta Rafalska	PiS/Rząd

Oczywistą intencją tak szybkiego „przejęcia” mediów publicznych i zmian w nich wprowadzanych są potrzeby propagandowe (opisane w rozdziale 5.).

Najlepszym podsumowaniem zmian w mediach publicznych jest fakt, że w styczniu główny program informacyjny TVP „Wiadomości” w styczniu stracił 10% swojej widowni (400 tys. z 4,1 mln widzów.

DOBRĄ REPUTACJĘ BUDUJE SIĘ LATAMI

Dzięki udanej transformacji i dobrym wynikom gospodarczym w ciągu ostatniego ćwierćwiecza Polska miała dobrą i poprawiają się systematycznie reputację. Jednak działania rządu podejmowanie zarówno w obszarze polityki zagranicznej jak i wewnętrz-nie bardzo mocno nadszarpnęły opinię na temat naszego kraju. Jednocześnie sam spo-sób uprawiania dyplomacji i popełniane błędy przyspieszyły erozję naszej pozycji mię-dzynarodowej. Wiele z działań i wypowiedzi władz Polski wydaje się być obliczona na propagandowy efekt zewnętrzny.

POLITYKA ZAGRANICZNA

Rząd Beaty Szydło doprowadził do spadku znaczenia Polski za granicą i osłabienia jej. Naruszanie rządów prawa i reguł demokracji sprawia, że kraje o ugruntowanych trady-cjach patrzą na Polskę jak na kraj nieprzewidywalny. Amatorszczyzna i kluczenie w poli-tyce zagranicznej zmniejszyły reputację i bezpieczeństwo kraju.

Jeszcze kilka miesięcy temu Polska miała w Unii Europejskiej reputację kraju przewidywalne-go i ważnego europejskiego gracza. Dziś stała się symbolem kłopotów i obiektem europejskiej troski. Reputacja Polski w świecie była budowana przez kilkanaście lat obecności w Unii. Wy-starczyło kilka miesięcy amatorskich i nieprzemyślanych działań rządu PiS, by siła Polski w Europie – ta twarda i ta „miękka” - została zrujnowana.

Zamach na niezawisłość Trybunału Konstytucyjnego, autorytarny i arogancki styl rządzenia, nieliczenie się z opinia publiczną, pogarda wobec protestujących obywateli – wzbudziły za gra-nicą setki negatywnych komentarzy, zmniejszając wiarygodność i znaczenie Polski. Mętne i nieprawdziwe tłumaczenia sytuacji przez rząd tylko utrwaliły złe wrażenie.

Sytuacja wewnętrzna Polski stała się przedmiotem pierwszej takiej dyskusji w Parlamencie Europejskim, a USA – najbliższy poza Unią sojusznik Polski - wysłały misję dyplomatyczną, by zbadać o co chodzi z polską demokracją. Odpowiadając na nie, rząd PiS popełnił całą serię gaf wobec europejskich narodów i Amerykanów. „Publicystyczna dyplomacja” szefa MSZ i nie-przemyślane wypowiedzi liderów PiS świadczą o kompleksach oraz niskim poczuciu wartości i dumy z własnego kraju i narodu.

Rząd PiS włożył wiele wysiłku, by popsuć relacje z europejską rodziną i najbliższym sąsiadem

– Niemcami. Odwrócenie sojuszy i zamiana relacji z Niemcami na relację z Węgrami zmniej-sza znaczenie Polski w Europie. Decyzje rządu PiS wyprowadzają Polskę z głównego nurtu integracji europejskiej. Taka polityka świadczy o niezrozumieniu świata i jest sprzeczna z pol-ską racją stanu. Wszystko, co osłabia Unię Europejską, wzmacnia bowiem Rosję która roz-grywa w Europie i Europie Środkowej swoje interesy oraz wzmacnia innych przeciwników Eu-ropy w globalnej grze.

Rząd PiS zrobił też w krótkim okresie wiele, aby popsuć relacje z USA. Nieprzemyślane i nie-konsultowane wypowiedzi dotyczące stałych baz NATO, które później trzeba było mocno mo-dyfikować, wycofanie się z rozstrzygniętego przetargu na zakup „Patriotów”, nocny desant na

Centrum Kontrwywiadu NATO czy też ewidentny brak profesjonalizmu w odniesieniu do NA-TOwskiego programu związanego z bronią jądrową, reakcje na list senatorów USA – to przy-kłady „skutecznej” dyplomacji wobec głównego sojusznika.

Mimo propagandowych fanfar, rząd PiS w polityce zagranicznej nie ma żadnych osiągnięć, było za to wielokrotne wycofywanie się z wcześniejszych deklaracji, kluczenie, zagubienie i amatorszczyzna. Dotyczy to m.in. honorowania zobowiązań podjętych na szczycie Rady Eu-ropy, a dotyczących uchodźców. Takie kluczenie i chaos to objaw słabości, a nie siły.

Polityka zagraniczna i dyplomacja tworzą dziś wizerunek kraju rządzonego przez rząd opętany manią prześladowczą, drażliwy, nostalgiczny, pogrążony w rozpamiętywaniu dawnych krzywd, a nie wizerunek przewidywalnego kraju, który ma znaczenie na arenie międzynarodowej. Polityka „podnoszenia się z kolan” w Europie w krótkim czasie oka-zała się polityką kompromitacji i osłabiania bezpieczeństwa Polski.

WIZERUNEK POLSKI

Polska nie miała tak złej prasy od czasów stanu wojennego. Współgra to z krytycznymi wypo-wiedziami polityków różnych opcji, w Europie i Stanach Zjednoczonych. Najbardziej uderzają-cym tego przykładem jest list amerykańskich senatorów do Premier Beaty Szydło.

Poniższe zestawienie obejmuje jedynie najważniejsze i najbardziej opiniotwórcze media na świecie, jednak nawet ono pokazuje skale problemu.

Data	Medium	Cytat
2015-10-26	New York Times	"Chociaż oczekuje się, że to on będzie sprawować władzę za kulisami i choć to on
		był głównym mówcą podczas niedzielnego świętowania zwycięstwa, urząd premie-
		ra ma przypaść innemu weteranowi partii - Beacie Szydło."
2015-10-26	La Repubblica	"Polska mrozi Brukselę. Wygrywają antyunijni nacjonaliści."
2015-10-27	Wall Street	"W niedzielnych wyborach parlamentarnych Polacy wybrali populistyczne Prawo i
	Journal	Sprawiedliwość mimo związanych z tym zagrożeń dla gospodarki."
		„Rządy PiS w latach 2005-2007 były samowolne, a jego polityka zagraniczna -
2015-10-27	Financial Times	naznaczona nacjonalistycznym tonem, dzięki czemu udała się rzadka sztuka -
		zrażenie do siebie jednocześnie Rosji i Niemiec.”
2015-10-27	Politico Europe	"Kaczyński królem Polski!"
2015-10-27	Corriere	„Powrót Jarosława Kaczyńskiego do władzy to europejski ból brzucha.”
	della Sera
		„Czy dojście do władzy PiS oznacza koniec stabilnej gospodarki rynkowej w Pol-
2015-11-02	Frankurter Allge-	sce, która przestanie być ‘"bezpiecznym portem w regionie’", czy Polska zmierza w
	meine Zeitung	kierunku ‘"dyrygowanego przez państwo modelu (gospodarki) tak jak Węgry. Poli-
		tyka rządu w Polsce, może stać się bardziej nieobliczalna’”."
	Frankurter Allge-	"Skład gabinetu, który Beata Szydło przedstawiła w poniedziałek, został wyznaczo-
2015-11-10		ny przez dominującego »Prezesa«, który obwarował umiarkowaną szefową rządu
	meine Zeitung
		szeregiem narodowo-konserwatywnych twardogłowych".
		"PiS reaguje na swój sposób. Nie zapowiada likwidacji wpływu polityki na media,
2015-11-25	Frankurter Allge-	lecz wręcz przeciwnie, robi wszystko, aby ten wpływ wzmocnić i wywodzi ze zwy-
	meine Zeitung	cięstwa w październiku +mandat+ do uczynienia ze swojej klerykalno-
		konserwatywnej doktryny dominującej linii (w mediach)".
		"PiS depcze demokratyczne standardy i prawo, atakując krytycznych dziennikarzy,
2015-11-27	Frankurter Allge-	wykluczając opozycję z kontroli służb specjalnych, przede wszystkim jednak po-
	meine Zeitung	przez próby pozbawienia władzy Trybunału Konstytucyjnego - tej instancji, która

stoi PiS-owi na drodze do absolutnej władzy".

		"Geniusz demokracji polega na tym, że głosujący mogą usunąć rząd, nie
2015-12-04	The Econo-	niszcząc przy tym państwa. Czasem jednak nowa władza, nieusatysfakcjo-
	mist	nowana zdetronizowaniem poprzedniej, postanawia z hukiem wejść na
		scenę. To właśnie dzieje się w Polsce".
2015-12-05	The Econo-	"Kraj, który był wzorem integracji europejskiej zachowuje się nagle jak roz-
	mist	kapryszony nastolatek".
2015-12-06	The Econo-	"Premier Beata Szydło ma niewielkie znaczenie. Prawdziwa władza jest w
	mist	rękach Jarosława Kaczyńskiego".
		"Odkąd władzęże w Polsce przejęła prawicowa partia Prawo i Sprawiedli-
	CNN w ma-	wość, ruszyła do wielkiego, błyskawicznego przejmowania władzy, które
2015-12-07	teriale Fare-	doprowadziło do pojawienia się porównań do zamachu stanu. W wątpliwym
	eda Zakarii	prawnie ruchu, nowy parlament unieważnił wybór pięciu sędziów Trybunału
		Konstytucyjnego, by zrobić miejsce dla tych, którzy byliby po myśli partii".
		"Jeszcze zanim prawicowe Prawo i Sprawiedliwość wygrało wybory parla-
	Financial	mentarne 25 października, było jasne, że nie jest to zwykły ruch konserwa-
2015-12-09		tywny" i "Powody do obaw istnieją w każdym z obszarów, w którym nowy
	Times
		rząd się dotąd odznaczył", a największym echem odbiła się podjęta przez
		PiS próba obsadzenia Trybunału Konstytucyjnego własnymi nominatami".
	Frankurter	"Czy demokracja w Polsce jest w niebezpieczeństwie? Odpowiedź brzmi
2015-12-17   Allgemeine		jednoznacznie - tak, jeżeli patrzy się tylko na to, co czyni i mówi nowy
	Zeitung	rząd".
	Frankurter
2015-12-28   Allgemeine		"Warszawa pozostaje głucha na apele Brukseli".
	Zeitung
	Financial	"Zaledwie w ciągu kilku tygodni nowy konserwatywny rząd Prawa i Sprawie-
2016-01-05		dliwości podjął niebezpieczneg kroki, aby trzymać w ryzach Trybunał Kon-
	Times
		stytucyjny i media, powtarzając poczynania Fideszu na Węgrzech".
2016-01-20	El Pais	"Zdecydowana większość grup politycznych w PE krytykowała autorytarny
		kurs Polski".
	Frankurter	"Debata była emocjonalna. Premier Szydło przedstawiała się jako obroń-
2016-01-20	Allgemeine
		czyni kraju i konstytucji, ale nikogo nie przekonała.”
	Zeitung
		"Media publiczne czekają czystki. Wielu obawia się, że zostaną przekształ-
2016-01-20	Le Mode	cone w narzędzie rządowej propagandy, oparte o wartości bliższe PiS, czyli
		patriotyzm i nacjonalizm."
		"W opinii Jarosława Kaczyńskiego, obecnie szeregowego posła, który tak
2016-01-20	Neue Zuer-	naprawdę pozostaje szarą eminencją kierującą rząadem, wymiar sprawie-
	cher Zeitung	dliwości musi podlegać ostrej kontroli silnej władzy wykonawczej. Może
		przy tym być użyty do walki politycznej z opozycją."
2016-01-31	Die Welt	"Jarosławowi Kaczyńskiemu dano w ręce narzędzie, pozwalające mu inge-
		rować w przebieg dochodzeń. To potężne narzędzie" - pisze "Die Welt.".

The New

York

2016-02-11

Review of

Books

In 2011, Jarosław Kaczyński, the leader of Poland’s right-wing Law and Justice Party (known as PiS), announced he wanted to create “Budapest in Warsaw.” Since his party’s resounding election victory in October, the con-servative politician has kept his promise. Led by Kaczyński protégé Beata Szydło, the new Law and Justice government has done everything it can to emulate the authoritarian course of Hungarian Prime Minister Viktor Orbán: already, it has attacked the constitutional court, undermined Poland’s inde-pendent civil service, and set out to bring the public media under govern-ment control.

Sytuacje pogarsza coraz wyraźniej zauważane na świecie kierowanie się resentymentami i teoriami spiskowy-mi, przewrażliwienie na własnym punkcie oraz agresywny ton wypowiedzi. Opinie te są uzasadnione takimi zachowaniami polityków PiS jak :

Odpowiedź Premier Beaty Szydło na list senatorów Johna McCaina, Dicka Durbina i Bena Cardina, w

której czytamy między innymi: „Przedstawiona przez Panów diagnoza sytuacji wokół polskiego Trybuna-

łu Konstytucyjnego jest obarczona wieloma błędami i jak widzę daleką nieznajomością faktów, które są związane z tą sprawą. Pozwolę sobie je Panom Senatorom przedstawić”.

Wypowiedź Jarosława Kaczyńskiego: „Żadne naciski, żadne pohukiwania, żadne słowa, które nie po-winny paść, a już zwłaszcza z niemieckich ust, nie zawrócą nas z tej drogi.”

Wypowiedzią Witolda Waszczykowskiego: „Ktoś celowo inspiruje zachodnich polityków i media do krytykowania nowych władz.”

Propozycja wprowadzenia przepisów karnych dotyczących naruszania dobrego imienia Polski.

Rozpoczęcie procedury odebrania Janowi Tomaszowi Grossowi Orderu Zasługi RP.

Przytoczone powyżej wypowiedzi i działania polityków PiS wskazują, że obliczone są raczej na użytek polityki wewnętrznej, a nie budowy pozytywnej reputacji Polski na świecie.

W tonie wypowiedzi zagranicznych na temat Polski dominuje zdziwienie i zmartwienie. Dostrzegane jest zagrożenie płynące z sytuacji w naszej części Europy (Polska, Węgry) dla całego projektu europejskie-go. Taki klimat zdecydowanie utrudnia osiąganie ważnych celów polskiej polityki zagranicznej, doty-czących zarówno kwestii bezpieczeństwa, jak i gospodarczych.

Obecny wizerunek w mediach warto zestawić z obrazem Polski w mediach europejskich w II połowie roku 20-14. Przykładowo w tym okresie w Niemczech, Wielkiej Brytanii i Belgii ukazało się 218 materiałów, zgodnie z analizą przeprowadzoną w opracowaniu „Raport podsumowujący i realizację działań komunikacyjnych” (MSZ grudzień 2014): opublikowane artykuły miały w przeważającej części wydźwięk pozytywny lub neutralny.

PROPAGANDA

Aspekt propagandowy pierwszych miesięcy rządów PiS wymagałby oddzielnego opracowania, co przekracza rozmiar tego opracowania. Chcielibyśmy jednak zwrócić uwagę na podstawowe elementy języka propagandy PiS. A o wadze tego aspektu sprawowania władzy dla Rządu świadczy chociażby powołanie Jacka Kurskiego, jednego z ważniejszych spin doktorów PiS na stanowisko Prezesa TVP.

Tak szybkie przejecie kontroli nad mediami publicznymi (rozdzia 4) wydaje się mieć uzasad-nienie w uzyskaniu efektywnego narzędzia propagandy.

Marketing polityczny jest rzeczą naturalną w demokratycznym dyskursie. Jednak działania podejmowane przez PiS przekraczają granice pomiędzy marketingiem, a uprawianiem propa-gandy. Świadczą o tym takie zachowania jak:

Po pierwsze, posługiwanie się kontrfaktualnymi tezami np. o upartyjnieniu Trybunału Konsty-tucyjnego przez PO (podczas, gdy 9 z 15 sędziów wybranych zostało głosami PiS), czy o zamiarze prywatyzacji lasów prze PO. Szczegółową analizę tego zjawiska można znaleźć w opracowaniu „Raport Gęgaczy” (http://studioopinii.pl/ krzysztof-lozinski-piotr-rachtan-raport-gegaczy-calosc/).

Po drugie,       czysto emocjonalne komunikaty odwołujące się do:

lęków i nastrojów ksenofobicznych (w szczególności dotyczących Niemiec i uchodźców)

poczucia własnej wartości (obrażonej dumy narodowej) .

Po trzecie,       uporczywie powtarzane kalki erystyczne (uniwersalna odpowiedź na wszystkie

zarzuty: „a gdzie byliście, gdy Platforma…”, „zostaliście wprowadzeni w błąd” [w

odniesieniu do komentarzy zagranicznych], „mamy demokratyczny mandat i

możemy robić…”).

Po czwarte,     osłabianie wiarygodności przeciwników politycznych (ad personam). Warto tu

zwrócić uwagę na specyficzną technikę upowszechniania insynuacji. W pierw-

szym kroku związane z obozem władzy niszowe medium publikuje słabo udoku-

mentowany i zawierający personalne insynuacje materiał, a następnie przejęte

media publiczne prawem cytatu i omówienia oskarżenia te nagłaśniają.

Po piąte,          odwracanie oskarżenia („robiliście to samo”, „was też to dotyczy”). Kuriozalna

jest tutaj odpowiedź Premier Szydło na list amerykańskich senatorów: „Ostatnie

dni przyniosły nam informacje o dyskusji politycznej, jaka toczy się w USA, doty-

czącej wyboru na wakujące stanowisko w Sądzie Najwyższym. Trudno mi sobie

wyobrazić, aby politycy z innych krajów, usiłowali dziś włączać się, czy interwe-

niować w tej sprawie. Sytuacja w której zagraniczni politycy próbowaliby po-

uczać Amerykanów o ich Konstytucji, czy narzucać im swoją wizję rozwiązania

wewnętrznego, amerykańskiego sporu politycznego, byłaby dla mnie czymś

niezrozumiałym i nieodpowiednim. Jestem przekonana, że także w Panów opinii

taka sytuacja byłaby niedopuszczalna”.

Po szóste,       metodą typowo propagandową jest odwoływanie się do teorii spiskowych, w

których przedstawia się siebie jako ofiarę (ktoś celowo inspiruje zachodnich poli-

tyków i media ).

Po siódme      wreszcie, używanie konstrukcji językowych, takich jak pytania sugerujące wie-

dzę, którą nie można się podzielić (kto za tym stoi?) , czy zdania których za-

przeczenie nie zmienia treści oskarżenia (np. „Ten najgorszy sort Polaków jest

niesłychanie aktywny, bo czuje się zagrożony” ).

Na oddzielną, szerszą analizę zasługuje kwestia mowy nienawiści w Internecie adresowanej do przeciwników politycznych. Należy jednak stwierdzić w tym miejscu, że zarówno sama ana-liza wpisów (tożsame treści), jak i sprawozdania finansowe partii wskazują, że jest to proces animowany i opłacany przez partie, a w stosunku do przeciwników PiS wypowiedzi określanie pojęciem hejt są szczególnie częste.

AGRESJA

Istotnym elementem narracji propagandowej jest stygmatyzacja przeciwników jako „wrogów”, czy „winnych”. Ważne jest także podtrzymywanie wysokiego poziomu emocji sporu polityczne-go

Przykładów takich zachowań w ostatnich miesiącach znajdujemy wiele, poniżej przytaczamy jedynie kilka:

Autor	Wypowiedź	Data
Jarosław	„Mnie może tej odpowiedzi w całości nie wypada zacytować. Zaczynała się tak: Cała	2015-12-13
	Polska z was się śmieje… [tłum przy wtórowaniu Joachima Brudzińskiego]… komuni-
Kaczyński
	ści i złodzieje!"
Jarosław	[w domyśle o demonstracjach KOD]: „Są gotowi wyjść na dwór, ubrać się w kożuch i	2015-12-14
	jeszcze mówić, że jest zimno. Ale to nie są ludzie, którzy mają sprawne głowy. To nie
Kaczyński
	są ludzie, którzy sprawnie myślą.”
Jarosław	[do Krystyny Skowrońskiej (PO) podczas wystąpienia premier Beaty Szydło w Sejmie]	2015-12-15
Kaczyński	"Zamknij się!"
Jarosław	[rozmowa w TV Republika] „To jest w genach niektórych ludzi, tego najgorszego sortu	2015-12-11
	Polaków. Ten najgorszy sort Polaków jest niesłychanie aktywny, bo czuje się zagrożo-
Kaczyński
	ny. Wojna, komunizm, transformacja temu typowi ludzi dawała szans.”
Jarosław	[W odpowiedzi czy przeprosi za „gorszy sort”] „Czy według pana współpracownicy	2015-12-14
Kaczyński	gestapo i akowcy to ten sam sort ludzi? Według mnie nie.”
Krystyna	[do Fransa Timmermansa] "Precz od Polski! Nie denerwuj Pan Polaków, bo żubr wsta-	2015-12-23
Pawłowicz	nie."
	„Dziś po południu uchwalimy "małą" ustawę o TVP i radio publicznym. Zmienimy ich
Krystyna	władzę. Za kilka dni będą już uczciwe przekazy informacyjne. Wyborcy dowiedzą się
	wreszcie, co robi dla nich Rząd, Sejm i Prezydent, których wybrali. Pani J.Dobrosz-	2015-12-30
Pawłowicz	Oracz, p.Kraśko, p.Lewicka, p.Tadla, oboje Lisowie i reszta kłamczuchów dostaną
	skierowanie na kursy medialne resocjalizacyjne do Wyższej Szkoły Kultury Społecznej
	i Medialnej do Torunia. Wykłady poprowadzi Ojciec Dyrektor."
	„Ekipa PO, PSL, palikoty i postkomuniści przez osiem lat usiłowała wykorzenić nas z
Krystyna	polskości, zniszczyć lub chociaż osłabić polski Kościół, upokarzano księży i wierzą-
	cych, dyskryminowano nas w próbach utrzymania katolickich rozgłośni, szkół i innych	2016-01-11
Pawłowicz	pożytecznych inicjatyw, jak np. toruńskiej geotermii. Przegrany układ jest jednak groź-

niejszy dla Polski niż się wydawało. Posuwa się do działań skrajnie niegodziwych i bardzo dla Polski groźnych.”

W konsekwencji mamy do czynienia z bardzo silną polaryzacją i podziałem społecznym. De facto mamy do czynienia z podziałem społeczeństwa na dwa wrogie obozy, posługujące się diametralnie odmiennymi językami opisu rzeczywistości i nie mające wspólnej przestrzeni dys-kursu umożliwiającej uzgadnianie poglądów.

JESZCZE NIGDY TAK NIEWIELU,

W TAK KRÓTKIM CZASIE,

NIE ZEPSUŁO TAK WIELE

99 dni Rządu to pasmo bardzo szybkich i głębokich zmian dotyczących funkcjonowa-nia państwa, w dużej części znacznie przekraczających zapowiedzi składane przez PiS w kampanii wyborczej. Niektórzy komentatorzy charakteryzują je jako próbę oba-lenia „Republiki Okrągłego Stołu”. Niezależnie od intencji trzeba wskazać na bardzo poważne konsekwencje, które zmiany te niosą. Trzeba wśród nich wymienić:

osłabienie instytucji państwa prawa

silne upolitycznienie państwa

pogłębienie podziałów społecznych

destrukcja służby cywilnej

poważne osłabienie pozycji Polski na arenie międzynarodowej

zniszczenie mediów publicznych

osłabienie zaufania obywateli do państwa oraz pomiędzy obywatelami

wprowadzenia języka nienawiści do głównego nurtu dyskursu politycznego

znaczące zwiększenie deficytu budżetowego w kolejnych latach, co spowolni rozwój gospodarczy Polski .

Odwrócenie wielu z tych efektów rządów Prawa i Sprawiedliwość będzie trudne, pracochłonne i czasochłonne. Wysoka będzie cena jaką za to zapłacimy. Jako obywatele i jako społeczeństwo.